Z prac Rady Nadzorczej PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.

Opublikowane według Henryk Sikora · 28 Luty 2023

W siedzibie Spółki PKP Polskie Linie Kolejowe, na comiesięcznym posiedzeniu, obradowała Rada Nadzorcza PLK. Zostało ono poprzedzone spotkaniem Komitetu Audytu Rady Nadzorczej, który zajmował się m.in. polityką rachunkowości w PLK i procedurami wyboru firmy audytorskiej, do badania sprawozdań finansowych.

Obrady rozpoczęły sprawy proceduralne, przyjęcie porządku obrad oraz protokołu z poprzedniego posiedzenia Rady (26 stycznia 2023 r.).

Monitoring inwestycji

Rada Nadzorcza wykonując czynności nadzorcze omówiła problemy występujące przy realizacji planu inwestycyjnego (Krajowy Program Kolejowy) i ryzyka niewykorzystania środków finansowych, które zarezerwowane są na inwestycje, mające zakończyć się do końca 2023 r.

Zwrócono uwagę na przyczyny opóźnień. Należą do nich przede wszystkim problemy z wykonawcami, którzy występują o waloryzację kontraktów, spowodowaną głównie wzrostem cen materiałów i usług (koszty podwykonawców).

Realizacja planów inwestycyjnych (szczególnie tych wieloletnich) utrudniona jest także z powodu braku środków, z Krajowego Programu Odbudowy (KPO) i w konsekwencji wstrzymania wielu przetargów, na roboty modernizacyjne, z powodów braku ich finansowania.

Zarząd poinformował o działaniach mobilizujących wykonawców i podwykonawców, do większego zaangażowania na budowach i poprawy terminowości wykonywanych robót, zwracając także uwagę na sankcje wynikające z umów.

Z przedstawionych przez Zarząd prognoz wykonania planu inwestycyjnego wynika, że nie zostanie on wykonany w 100%, ale pomimo tego wartość jego wykonania będzie najwyższa od początku działalności PLK.

Opóźniony ERTMS/GSM-R

ERTMS/GSM-R (Globalny System Kolejowej Radiokomunikacji Ruchomej, który zapewnia operacyjną komunikację głosową i transmisję danych, użytkownikom sieci na infrastrukturze PLK). Częścią projektu realizowanego na terenie całego kraju jest wykonanie obiektów radiokomunikacyjnych (wieże) i zabudowa rurociągów kablowych, dla linii światłowodowych.

System budowany jest od 2018 r. a prace nad jego oddaniem do użytkowania miały zakończyć się w 2023 r. Jednak już dzisiaj wiadomo, że potrwają one jeszcze co najmniej dwa lata. Realizuje go spółka Nokia (w konsorcjum), bazując jednak na wielu podwykonawcach, którzy zgłaszają różne problemy (m.in. wzrost cen materiałów i kosztów wykonawstwa robót, upadłość kluczowych podwykonawców). Sytuacja podwykonawców i ich podejście do terminowej realizacji robót jest obecnie decydująca w realizacji całego projektu.

Istotnym powodem opóźnienia budowy jest brak zgód na dysponowanie nieruchomością na cele budowlane, głównie spowodowane nieuregulowanym stanem własności (własność PKP S.A., brak planowanego od lat aportu niezbędnych dla PLK nieruchomości).

Sytuacja finansowa

Rada prowadzi stały monitoring wyników ekonomiczno-finansowych PLK. Zarząd przedstawił i omówił wyniki za okres styczeń-grudzień 2022 r. Wynika z nich, że są one korzystniejsze niż planowano. Jest to spowodowane przede wszystkim uzyskaniem wyższych przychodów z udostępniania linii kolejowych, z tytułu dzierżawy i reklamy, ze sprzedaży złomu (wyższe ceny uzyskiwane na aukcjach i większa ilość sprzedanego złomu) oraz wyższych środków publicznych, które PLK otrzymała.

Wyższe przychody z udostępniania linii kolejowych (ok.104% planu) wynikają z większej pracy eksploatacyjnej, zrealizowanej przez przewoźników towarowych i pasażerskich. Szczególnie jest to widoczne w ruchu towarowym (ok. 109% do planu). W tym obszarze dotyczy to PKP Cargo S.A. oraz przewoźników prywatnych (ok. 113%).

Niestety w udziale kosztów operacyjnych coraz większy wpływ ma wzrost cen materiałów i energii elektrycznej oraz zakupu ogrzewania systemowego, gazu i wody.

Współpraca z CPK

Zgodnie z dyspozycją Rady Zarząd przedstawił informacje w sprawie współpracy Spółki z Centralnym Portem Komunikacyjnym Sp. z o.o. (CPK), w zakresie komponentu kolejowego. CPK ma zajmować się m.in. budową nowych linii kolejowych i modernizacją istniejących, które z różnych części Polski, w maksymalnie krótkim czasie, umożliwią sprawny dojazd do projektowanego lotniska.

Nowy port lotniczy w centralnej Polsce będzie częścią Centralnego Portu Komunikacyjnego – węzła transportu intermodalnego, łączącego transport lotniczy, kolejowy i drogowy. Lokalizacja węzła Centralnego Portu Komunikacyjnego znajduje się w gminie Baranów, w odległości około 37 km od centrum Warszawy.

Aby projekt mógł być sprawnie realizowany, współpraca obydwu spółek jest niezbędna. Obecnie trwają liczne spotkania, podczas których omawiany jest bieżący zakres współpracy, prowadzone są prace mające na celu zawarcie tzw. „porozumień wykonawczych” oraz współpraca w ramach tzw. „grup roboczych”.

Ich głównym celem jest określenie zakresu koniecznych inwestycji i ich koordynacja, w obrębie „punktów styku” pomiędzy istniejącą a planowaną infrastrukturą. Takim przykładem jest koordynacja działań związanych z budową „szprychy CPK” nr 9 na odcinku Łódz-Wrocław (przez Sieradz-Kępno-Czernica Wrocławska).

Analiza opóźnień

Rada analizowała na podstawie przygotowanych przez Zarząd materiałów, opóźnienia pociągów pasażerskich i towarowych, podczas prowadzenia inwestycji, w czwartym kwartale 2023 r. Wynika z nich, że ilość opóźnień z winy PLK na skutek prowadzonych prac inwestycyjnych nieznacznie wzrosła.

Liczba pociągów, ogółem opóźnionych na sieci PLK w IV kwartale 2022 r., w stosunku do III kwartału 2022 r. zwiększyła się o ok. 3%, a z winy PLK wzrost opóźnień wzrósł o ok. 4%.

Analiza dotyczy m.in. porównania pięciu ostatnich kwartałów z lat 2021 i 2022, w zakresie:

liczby minut opóźnień pociągów,
opóźnień z winy PLK,
z winy Centrum Realizacji Inwestycji,
i z winy przewoźników.

Prowadzenie ruchu pociągów z równocześnie prowadzonymi na szeroką skalę pracami modernizacyjnymi, jest zagadnieniem trudnym i wymaga stałego nadzoru, dobrych relacji z przewoźnikami oraz reagowania w różnych sytuacjach.

Rada Nadzorcza z dużym zaniepokojeniem przyjmuje informacje o zwiększającej się ilości opóźnień pociągów pasażerskich. Pasażera nie interesuje przyczyna opóźnienia pociągu, ale sam fakt jego powstania oraz czas opóźnienia i przez ten pryzmat ocenia całą kolej, nie interesując się czy opóźnienie powstało z przyczyn przewoźnika czy PLK.

Spadek zatrudnienia i wzrost wynagrodzenia

Rada Nadzorcza przyjęła informację Zarządu PLK, w sprawie sytuacji zatrudnieniowo-płacowej za 2022 r. Odniesieniem był ubiegłoroczny plan rzeczowo-finansowy i jego wykonanie na koniec 2022 r.

Wynika z niego, że Spółka pracowała niższym zatrudnieniem niż planowano, o ponad 400 etatów (wykonanie planu 37 705 etatów, a w 2021 r. było w wielkości 38 370 etatów).

W ciągu roku ze Spółki odeszło ok. 3000 osób, z czego większość to odejścia na emerytury (ok. 1400 osób) i zwolnienia z PLK (ok. 1000 osób). W tym samym czasie przyjętych do PLK zostało ok. 2500 osób. Fluktuacja kadr w Spółce wyniosła ok. 15% (z roku na rok widać tendencję wzrostową, w 2021 r. było to ok. 12%).

Wykonanie funduszu wynagrodzeń, zgodnie z planem na 2022 r. kształtowało się na poziomie ponad 99% (grudniowa wypłata po 1400 zł dla każdego pracownika PLK, pozwoliła na tak trafiony wynik).

Najistotniejszy wpływ na wykonanie funduszu miały: podwyżka wynagrodzeń od 1 lipca ub. r. dla pracowników wynagradzanych z ZUZP, podwyżka od 1 sierpnia ub. r. dla pracowników wynagradzanych na podstawie Uchwały Zarządu, wzrost wynagrodzenia minimalnego od 1 stycznia 2022 r. (w konsekwencji wzrost dodatków: funkcyjnego, za pracę w nocy, w warunkach niebezpiecznych, uciążliwych i szkodliwych) i wzrost godzin nadliczbowych (rok do roku wzrost o ok. 5%).

Powyższe miało także znaczący wpływ na wzrost średniego miesięcznego wynagrodzenia w 2022 r., które wzrosło w porównaniu do 2021 r. o ok. 760 zł (wzrost w 2021 r. w porównaniu do 2020 r. wyniósł 495 zł).

W dyskusji poruszyłem problem zachowania ciągłości obsad i uzupełnienia zatrudnienia w związku z dużą ilością odejść pracowników na emeryturę w ostatnich miesiącach 2023 r. (tylko w lutym br. odeszło ze Spółki ok. 550 osób). Z wypowiedzi Prezesa wynika, że zakłady muszą teraz uzupełniać zatrudnienie, pozyskując pracowników z zewnątrz, a dyrektorzy znając wcześniej prognozy odejść, mogli (powinni) się do tego odpowiednio przygotować.

Została także przywołana sprawa podwyżki wynagrodzeń w 2023 r. i planowanych rozmów w tej sprawie ze związkami zawodowymi.

Inne tematy

Rada zajmowała się również m.in. następującymi sprawami: informacjami z czynności nadzorczych komitetów Rady Nadzorczej ds. inwestycji oraz audytu, wynikami finansowymi spółek zależnych (Dolkom Wrocław, PPM-T Gdańsk, PNUIK Kraków, DOM Poznań), polityką samochodową (wynajem samochodów na potrzeby PLK), zakupem energii elektrycznej, gospodarką materiałową w 2022 r., informacją o budynkach zbędnych dla PLK (w zakresie ich wykorzystania), możliwością służby pracowników SOK w WOT, realizacją rozwoju Spółki i jej strategią na najbliższe lata oraz przeglądem uchwał przyjętych przez Zarząd PLK (od ostatniego posiedzenia Rady).