O bezpieczeństwie w UTK
Opublikowane według Piotr Pazera, Zdzisław Jasiński · 12 Grudzień 2024
W dniu 12 grudnia 2024 r. w siedzibie Urzędu Transportu Kolejowego (UTK) odbyło się spotkanie w celu wypracowania działań zapobiegawczych wydarzeniom typu SPAD (z ang. Signal Passed at Danger). Zdarzenia SPAD to niezatrzymanie się pojazdu kolejowego przed sygnałem „Stój” lub w miejscu, w którym powinien się zatrzymać, albo uruchomienie pojazdu kolejowego bez wymaganego zezwolenia.W organizowanym przez Prezesa UTK Ignacego Górę spotkaniu wzięli udział: Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Infrastruktury Piotr Malepszak, przedstawiciele zarządcy infrastruktury kolejowej, przewoźników kolejowych i związków zawodowych. SZIK NSZZ „Solidarność” reprezentowali Zdzisław Jasiński i Piotr Pazera.
Na początku spotkania Prezes UTK przedstawił analizę powstawania zdarzeń SPAD.
Z analizy UTK wynika, że najczęstszymi przyczynami ich występowania są:
- niedostateczna obserwacja przedpola przez maszynistę,
- nieprawidłowa obsługa pojazdu lub technika jazdy,
- brak zapoznania, lub niedostateczne się zapoznanie z rozkładem jazdy,
- uruchomienie pojazdu bez zezwolenia,
- prowadzenie rozmowy lub używanie telefonu komórkowego.
Przedstawił również dotychczasowe działania Urzędu w tym zakresie:
- uruchomienie CEMM (Centrum Egzaminowania i Monitorowania Maszynistów),
- inicjatywy na rzecz wdrażania ETCS Limited Supervision (Europejski System Sterowania Ruchem Kolejowym),
- rekomendacje i stanowisko Prezesa UTK dot. zmiany w Instrukcji Ir-1 w sprawie dobrych praktyk,
- realizowanie projektów związanych z kształtowaniem kultury bezpieczeństwa w transporcie kolejowym.
W związku z dużym wzrostem tych zdarzeń, który sięga 22% (150 zdarzeń w okresie od stycznia do 10 grudnia 2024 r.) zaproponował następujące rozwiązania:
- zabudowa systemu ETCS Limited Supervision na wszystkich liniach kolejowych niewyposażonych w system bezpieczeństwa typu A,
- do czasu zabudowy systemu bezpieczeństwa wprowadzenie zmiany do przepisów PLK, Instrukcji Ir-1 w zakresie radiotelefonicznego powiadamiania przez dyżurnych ruchu o sytuacjach nietypowych w przebiegu pociągu,
- wprowadzenie dwuosobowej obsady pociągu przy prędkości powyżej 130 km/h,
- montaż pełnego monitoringu w kabinie maszynisty (głos i wizja).
W dyskusji najwięcej obaw co do zasadności wprowadzenia wywołała propozycja zmiany w Instrukcji Ir-1. Została ona negatywnie odebrana przez przedstawicieli związków zawodowych oraz w opinii Podsekretarza stanu Piotra Malepszaka, który stwierdził, iż po wielu przeprowadzonych rozmowach z dyżurnymi ruchu pracującymi na posterunkach o zróżnicowanym natężeniu ruchu jest świadomym, że na dużych nastawniach (LCS, stacje węzłowe) dyżurni nie są w stanie informować maszynistów o wszystkich zmianach w rozkładzie jazdy w sytuacjach nadzwyczajnych.
W toku dyskusji Zdzisław Jasiński z NSZZ „Solidarność”, która reprezentuje wszystkie grupy zawodowe na kolei powiedział, że dyżurni ruchu stosują dobre praktyki i informują maszynistów w miarę możliwości o zmianach oraz sytuacjach nadzwyczajnych i nie jest konieczne dalsze poprawianie Instrukcji Ir-1 w tym zakresie. Sam zapis obligujący do powiadamiania o odstępstwie w rozkładzie jazdy przez radiotelefon nie spowoduje zwiększenia bezpieczeństwa, lecz doprowadzi do zwiększenia osób odpowiedzialnych za powstanie wydarzenia typu SPAD. Dyżurni ruchu na stacjach obciążonych i LCS nie są w stanie na bieżąco monitorować, gdzie w danym momencie znajduje się pociąg, aby z należytym wyprzedzeniem go informować o odstępstwach w rozkładzie jazdy.
W calu zminimalizowania sytuacji typu SPAD zaproponował:
- zintensyfikowanie prac nad wprowadzeniem systemu ETCS na szlakach kolejowych i pojazdach,
- poprawę jakości szkoleń dla maszynistów,
- zwiększenie jazd kontrolnych przez maszynistów i instruktorów,
- przegląd i eliminację prac niezwiązanych z prowadzeniem ruchu kolejowego zarówno maszynistów, jak i dyżurnych ruchu,
- wprowadzenie kontroli czasu pracy dla maszynistów,
- stałe zwiększanie kultury bezpieczeństwa, oparte na jak najszerszej współpracy dyżurnego ruchu z maszynistą i na odwrót.
Na zakończenie spotkania Prezes Ignacy Góra podziękował za merytoryczną dyskusję i stwierdził, że tego rodzaju spotkania powinny odbywać się cyklicznie.