Czy można zakazać dyrektorowi (naczelnikowi) bycia członkiem związku zawodowego? (część 2)

Opublikowane według Andrzej Van-Selow · 22 Lipiec 2024

Przynależność do związku - wyjaśnienie

Dlatego, jeśli osoba taka, będąc kiedyś „zwykłym” pracownikiem, wiele lat temu, zatrudniając się na kolei lub mając kilkunastoletni staż pracy, z racji wyznawanych przekonań i wartości, zdecydowała się być członkiem związku zawodowego, to dziś będąc menedżerem również ma prawo przynależności do organizacji, do której kilka lat temu wstąpiła, którą wspiera finansowo i organizacyjnie.

Uprawianie fikcji polegającej na tym, że na czas bycia dyrektorem czy naczelnikiem osoba tylko formalnie zrezygnuje z członkowska w związku zawodowym, mimo że nadal identyfikuje się z jego celami i wartościami, jest z natury niepoważne. Nie zawsze bowiem argument „konfliktu interesów” oraz „odpowiedzialności za dobro pracodawcy” wymuszający na dyrektorze czy naczelniku rezygnację z bycia członkiem związku zawodowego jest trafny i uzasadniony. Po pierwsze nie każdy menedżer kolejowy reprezentuje pracodawcę w kontaktach ze związkami zawodowymi, żeby zaistniał „konflikt interesu”, a po drugie podejmowane przez niego na zajmowanym stanowisku kierowniczym decyzje nie zawsze dotyczą kwestii spornych jakie zachodzić mogą pomiędzy pracodawcą, a związkiem zawodowym do którego należy.

W tym zakresie polski system prawny daje pracodawcy inne narzędzia niż wymuszanie na osobie funkcyjnej zajmującej stanowisko kierownicze rezygnację z członkostwa w związku zawodowym. Mowa tutaj o przepisach dotyczących prowadzenia działalności konkurencyjnej, przepisach regulujących kwestie konfliktu interesów czy też odpowiedzialność za naruszenie tajemnicy pracodawcy.

Jak wskazuje artykuł w Dzienniku Gazeta Prawna, o którym mowa powyżej (cześć 1 artykułu), „Nie każde działanie związku zawodowego jest ze swej natury działaniem sprzecznym z interesem pracodawcy. Istnieje bowiem wiele obszarów dla zasadnej, dobrej współpracy związków zawodowych z pracodawcą. Przykładowo mogą to być obszary dotyczące działalności socjalnej, zasad bhp, wprowadzania systemów motywacyjnych dla zatrudnionych czy odpowiedniego kreowania relacji pracowniczych w zakładzie pracy (ład społeczny). Większość spraw toczy się w ramach dialogu. Pracownik będący jednocześnie członkiem związku zawodowego w wielu przypadkach działa we wspólnym interesie tych dwóch podmiotów. Sytuacje sporne mają charakter wyjątkowy i występują w przypadkach przewidzianych w przepisach o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. Dlatego też prezentowane przez niektórych konfrontacyjne podejście do związków zawodowych nie jest najlepszym rozwiązaniem”.

Dlatego wprowadzenie w spółkach kolejowych wewnętrznych ograniczeń lub nieformalnych zwyczajów, które zmuszają pracowników do wyboru między wykonywaniem pracy na kierowniczym stanowisku, a członkostwem w związku zawodowym, jest przede wszystkim niezgodne z prawem, jest nieetyczne oraz stanowi przejaw niedopuszczalnej dyskryminacji w zakładzie pracy o czym przypominają zapisy dotyczące szerokorozumianego prawa pracy.

Należy zwrócić uwagę, że również zgodnie z przepisami rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO), przynależność do związku zawodowego jest uważana za informację wrażliwą, a przepis ten klasyfikuje dane dotyczące przynależności do związków zawodowych jako szczególne kategorie danych osobowych. Te szczególne kategorie danych osobowych są objęte dodatkowymi wymogami ochrony, ponieważ ich niewłaściwe przetwarzanie może naruszać prywatność osoby oraz prowadzić do dyskryminacji. Z tego punktu widzenia osoba zajmująca w zakładzie pracy kierownicze stanowisko i będąca równocześnie członkiem zawiązku zawodowego ma prawo żądać od pracodawcy respektowania zachowania w poufności informacji o jej przynależności do związku zawodowego.

„Menedżer nie może być związkowcem? Nie idźmy tą drogą, to wbrew prawu” – stwierdza w cytowanym artykule z 2019 r. radca prawny

Jeśli więc pracownik ma Konstytucyjne prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych, to menedżer w osobie dyrektora zakładu (naczelnika sekcji) również, i to bez względu na to do jakiego związku zawodowego należy.

Warto więc, aby Zarządy wszystkich spółek kolejowych pamiętały, że przepisy prawa chronią wszystkich pracowników przed tego rodzaju praktykami, bez względu na zajmowane w hierarchii przedsiębiorstwa stanowisko, dając w szczególności członkom związku zawodowego:

konstytucyjne i ustawowe prawo do zrzeszania się w związkach zawodowych, a prawo to jest jednym z podstawowych praw obywatelskich w Polsce.
ochronę przed dyskryminacją w zatrudnieniu, w tym ze względu na przynależność związkową – dyskryminacja na tym polu jest prawnie zakazana.
ochronę przed represjami, co oznacza, że pracodawca nie może rozwiązać ani zmienić warunków pracy i płacy bez zgody zarządu związku zawodowego, którego pracownik jest członkiem.
zabezpieczenie przed podejmowaniem praktyk niezgodnych z prawem poprzez wprowadzenie takich regulacji, które zmuszają pracowników, w tym tych zaliczanych do tzw. kadry kierowniczej, do rezygnacji z członkostwa w związku zawodowym, aby utrzymać swoje stanowisko – takie działanie jest sprzeczne z prawem, a jakikolwiek przejaw dyskryminacji na tym polu jest podstawą do dochodzenia roszczeń przez pracownika na drodze sądowej.

Przypomnienie

Wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 2013 r. wyraźnie podkreśla, że działania pracodawcy mające na celu ograniczenie praw pracowników (wszystkich!) do działalności związkowej są niezgodne z prawem i mogą stanowić podstawę do uznania takich działań za bezprawne. Pracodawca nie może tworzyć sytuacji, w której pracownik musi wybierać między zachowaniem swojego stanowiska, a przynależnością do związku zawodowego.

Podsumowując, wewnętrzne ograniczenia wymuszające taki wybór są nie tylko niezgodne z prawem, ale również stanowią formę dyskryminacji, co jest zabronione przepisami Konstytucji, prawa pracy, przepisami RODO oraz ustawą o związkach zawodowych.

Dlatego, zanim Zarządy spółek kolejowych, zaczną na osobach zajmujących kierownicze stanowiska lub ubiegających się o nie w drodze rekrutacji lub awansu, „wymuszać” rezygnację z członkostwa w związku zawodowym, lub co gorsza odwoływać te osoby ze stanowisk zarządzających, tylko z uwagi na ich przynależność związkową zrozumiały, że łamią w ten sposób Konstytucję, unijne przepisy o ochronie danych osobowych oraz ustawę o związkach zawodowych, a prawo oraz wyroki sądów powszechnych są w tej sprawie po stronie pracownika.

Odpowiadając więc na zadane w tytule pytanie: „Czy można zakazać dyrektorowi bycia członkiem związku zawodowego?” należy odpowiedzieć krótko: Nie można!

Prawo Rzeczpospolitej Polskiej i jego nieuchronność

Prawo RP opiera się na Konstytucji oraz szeregu ustaw i rozporządzeń, które regulują różne aspekty życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Jednym z kluczowych elementów systemu prawnego jest zasada nieuchronności prawa, która ma na celu zapewnienie, że przepisy prawne są konsekwentnie egzekwowane, a osoby naruszające prawo ponoszą odpowiedzialność.

Podkreślmy, że zasada nieuchronności prawa jest fundamentalnym elementem systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Zapewnia ona, że każdy, kto narusza prawo, ponosi za to odpowiedzialność, co ma na celu ochronę porządku publicznego i praw obywateli. Pomimo różnych wyzwań, jej egzekwowanie jest kluczowe dla utrzymania zaufania do instytucji państwowych i sprawiedliwości społecznej.

Bądźmy więc sprawiedliwymi obywatelami bez względu na zajmowane stanowiska i mając na uwadze nie tylko „dzień dzisiejszy”, ale Polskę „jutro” dla przyszłych pokoleń.